Fyrirlestur í Neskirkju 2. apríl
27.4.2016 | 23:37
Hér hef ég sett in glærur frá fyrirlestri sem ég var með í Neskirkju í dag.
Í fyrirlestrinum talaði ég mest út frá því að fólk geti ræktað matjurtir í pottum, hvort sem er á svölum eða á jafnsléttu.
Ég reyni að leggja áherslu á að ræktun er auðveld og ódýr. Það þarf ekki að kaupa dýr áhöld og fræ eru auðveld og ódýr leið til þess að fá plöntur. Það má vel geyma fræ á þurrum og köldum stað og nota þau næsta ár og þar næsta líka. Yfirleitt er mun meira magn af fræi en ástæða er til sá í einu. Gott að geyma í plastpoka í ísskáp ef þar er eitthvað pláss.
Það er frekar auðvelt að sá og fá fræin til að spíra. Ungar fræplöntur vilja fá mikla birtu og vera í 10-15°C hita sem er mun kaldara en okkur þykir þægilegt. Það má stundum finna þennan hita í þvottahúsum, eða geymslum, en muna að fræplönturnar þurfa mikla birtu.
En fyrst og fremst þykir mér miklvægt að fólk hafi ánægju af þessu stússi.
Myndin er úr matjurtagarðinum mínum, sem er skiki í Smálöndum, en þar er líka gott að slappa af.
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Brynhildur Bergþórsdóttir, formaður matjurtaklúbbs GÍ
27.4.2016 | 23:27
Byrjaði af krafti í garðyrkju árið 1986
Fyrsti garðurinn var í Vesturbæ Reykjavíkur
Kom honum úr órækt í fallegan lítinn garð
Var nær engöngu með blómplöntur, en þó var þar rifs og rabarbari
Er núna í efra Breiðholti með lítinn garð, ca. 150 fm
Þar er garðskáli, skúr, tjörn með vatnajurtum og gullfiskum, Gullregn, skrautepli, kirsuberjatré, runnar, klifurplöntur, fjölærar plöntur, laukar. Myndin er úr garðinum heima.
Áhugi á matjurtarækt vaknaði 2006. Hef verið með matjurtagarð í Smálöndum frá upphafi
Rækta þar kartöflur, brokkoli, blómkál, grænkál, gulrætur, salat, aspas, rabarbara, rifs, sólber og stikkilsber ásamt litunarjurtum.
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Hvaða tegundir á að rækta
27.4.2016 | 23:22
Hefðbundnar íslenskar matjurtir sem auðvelt er að rækta
Feitletrað það sem ætti að vera auðvelt að rækta í pottum
- Kartöflur
- Rófur rauðrófur, gulrófur
- Gulrætur
- Kál hvítt, grænt, rautt
- Brokkoli
- Blómkál
- Hnúðkál
- Sellerí
- Salat
- Spínat
- Radísur
Og nokkrar sem ekki voru ræktaðar í gamla daga
- Beðja
- Laukur
- Hvítlaukur
- Baunir (beans)
- Ertur (peas)
- Aspas
- Jordskokker/Jerusalem artichoke
- Kryddjurtir
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Ýmislegt sem má rækta í pottum
27.4.2016 | 23:17
Vínrabarbara má rækta í stórum potti. Rabarbarinn er gráðug planta og gott að gefa næringu. Venjulegur garðrabarbari (sem er oftast yrkið Viktoría) er oftast of stór fyrir pottarækt.
Baunir (e. beans) og ertur (e. peas) eru fallegar plöntur sem vel geta vaxið úti á Íslandi. Þetta eru plöntur sem þurfa klifurgrind og verða nokkuð stórar og það þarf að binda þær upp. Blómin geta verið til mikillar prýði og uppskeran er oft mjög góð. Myndin er af Hestabaunum sem mér þykja reynar frekar vondar. Ég er hrifnari af ertum sem við íslendingar köllum samt baunir.
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Ýmislegt sem má rækta í pottum
27.4.2016 | 23:11
Jarðarber kunna ágætlega við sig í pottum, en gott er gefa þeim áburð. Þau vilja mikla sól.
Engifer má rækta í potti. Leggja spíraða rót ofan á raka mold - ekki grafa niður. AF þessu vex nokkuð há planta sem líkist pálma. Gott er að hafa pottinn stóran því hnýðið vex niður í pottinn og að nokkuð góðum tíma liðnum má fá uppskeru. Engifer er innijurt á okkar slóðum, svo ekki reyna þetta úti við.
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Hvernig er best að sá?
27.4.2016 | 23:05
Forrækta 6-8 vikum fyrir útplöntun
Sem þýðir venjulega að þar er ágætt að sá inni síðustu 10 daga í apríl og sá beint út í mold síðustu 10 daga í maí.
Það má alveg sá seinna, því það getur alveg komið frost í júní.
Ekki endilega gott að byrja fyrr því þá er hætta á að fræplönturnar fái ekki nægilegt ljós og verði langar og renglulegar
Hiti til að spíra: 18-20°C sem er svalur stofuhiti
Hiti fyrir fræplöntur: 10-17°C sem er nokkuð svalt. Hægt að opna glugga í þvottahúsi t.d.
Lesið leiðbeiningar á fræpokum því plöntur eru aðeins mismunandi.
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Það þarf ekki að leggja í mikinn kostnað til að rækta
27.4.2016 | 23:05
Box undan jarðarberjum og salati eru eins og lítil gróðurhús og eru oftast með götum í botninn. Þessi box eru tilvalin fyrir salatfræ.
Eins er hægt að vefja potta úr dagblöðum, nota mjólkurfernur og fleira og fleira. Muna bara að hafa göt í botninum.
Hversu djúpt á að sá fer eftir stærð fræanna, en þumalputtareglan er að þau eiga að fara
3x dýpra en þau eru stór
Minnstu fræin fara beint ofan á moldina
Flest fræ þurfa myrkur á meðan þau spíra, en um leið og það kemur blað þá þarf að færa þau í birtu
Muna að lesa leiðbeiningar á fræpokunum
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Prikla (dreifsá)
27.4.2016 | 22:55
Það tekst sjaldnast að sá bara einu eða tveimur fræjum í hvern pott, sérstakega þegar fræin eru mjög lítil. Þá þarf að þynna þegar það eru komin 2-3 alvöru laufblöð á plönturnar
Best að vera búin að vökva vel og taka moldarköggulinn varlega úr pottunum og láta detta á borð
Þá losnar um ræturnar og auðvelt að ná plöntunum í sundur
Velja sterkbyggðustu fræplönturnar og henda hinum
ALDREI taka um stöngulinn því hann er lífæð plöntunar og má ekki kremjast. Það best að taka um kímblöðin og halda þannig á plöntunni
Vera búin að fylla hæfilega stóran pott með mold og gera sæmilega holu og setja ræturnar varlega niður með því að halda um laufblað. Þétta svo létt í kring og muna að vökva á eftir. Það sér til þess að ræturnar verði örugglega í snertingu við moldina
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Það sem ég hef lært af reynslunni
27.4.2016 | 22:46
Það er gott að þekja yfirborð moldarinnar með vikri.
Vökva neðan frá og passa að hella umfram vatni af
Það er líklega ekki hægt að hafa OF mikla birtu á fræplöntunum á Íslandi. Ekki samt setja þær í suðurglugga því þar getur orðið allt of heitt. Þær þurfa birtu, ekki steikjandi sól.
Ekki of mikinn hita
Ekki sá of miklu magni
MERKJA ALLT VEL
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Það sem ég hef lært af reynslunni
27.4.2016 | 22:43
Sá oft og lítið í einu af fljótsprotnu grænmeti eins og salati, radísum og spínati
t.d. á tveggja vikna fresti
Ekki bíða of lengi með að prikla (eða dreifsá eins og það heitir á íslensku)
Setja fræplöntur djúpt í mold (upp að neðstu laufum)
Samt ekki fyrr en 3-4 alvöru lauf hafa myndast.
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Uppskeran þarf ekki að vera mikil til að vera þess virði
27.4.2016 | 22:40
Heimaræktaður hvítlaukur er miklu bragðbetri en sá sem fæst í búð. Eitt rif er á við nokkuð mörg af búðarhvítlauk, svo farið sparlega með hann.
Það er auðvelt að rækta hvítlauk og hann sómir sér vel með skrautjurtum í hvaða blómabeði eða potti sem er. Blómin eru falleg og góð á bragðið líka.
Hvítlauksrif eru sett í mold á haustin
Líka hægt að stinga niður að vori og nota grasið sem krydd
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Uppskeran
27.4.2016 | 22:36
Rabarbari er vel vaxinn í byrjun júní
Salat og spínat frá júní
Stela einu og einu laufi af rauðrófunum
Kippa upp gulrótum til að þynna
Taka eitt og eitt lauf af grænkálinu
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Uppskeran
27.4.2016 | 22:33
Það er margt sem getur alveg verið úti í mold þótt það sé orðið kalt
Kartöflur og gulrætur geymast vel í mold og því hægt að taka upp eftir þörfum og láta jörðina geyma grænmetið þar til frystir
Grænkál verður bara betra eftir frost
Um að gera að njóta haustsins
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Uppskeran
27.4.2016 | 22:07
það má rækta berjarunna í stórum pottum
Það þarf ekki mikið magn til fá sultu í nokkrar krukkur
Það má týna ýmislegt úti í náttúrunni eins og sveppi og söl
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Matjurtasúpa
27.4.2016 | 22:04
Þessi súpa er bráðholl og ljúfeng. Í hana má nota hvaða grænmeti sem er t.d. gulrætur, rófur, rauðrófur, blómkál, grasker og spínat. Ef gulrætur eru notaðar þá getur verið gott að setja 1/2-1 tsk af engifer líka. Súpan geymist vel í kæli. Ég set hana í glerkrukku og hún geymist í 7-10 daga.
Skera lauk og láta krauma í smjöri þar til hann er vel brúnn.
Bæta við 1 msk af Túrmerik kryddi, 1/2 tsk pipar og ef vill 1 tsk mulin kólíanderfræ 1/2 tsk mulin sinnepsfræ
Hella 1 lítra af kjúklingasoði yfir
Brytja út í þetta:
1 brokkolíhaus
1 bolla af spínati (4 frosnar kúlur)
1 bolla af grænkáli (4 frosnar kúlur)
ef vill, 1 kartöflu - Það gerir súpuna þykkari
láta sjóða í 10 mín, salta eftir smekk
Mauka með töfrasprota eða í blandara
Klippa steinselju yfir - má sleppa.
Lífstíll | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)